Khi quan niệm văn hóa là toàn bộ những thành tựu được tạo ra nhờ hoạt động sáng tạo của con người thì chúng ta thấy rằng: văn hóa là kết quả của quá trình hoạt động thực tiễn của con người, trong đó hoạt động đặc trưng cơ bản nhất là lao động sản xuất và cải tạo xã hội. Những hoạt động đó tạo ra giá trị vật chất và tinh thần nhằm đáp ứng cho sự sinh tồn, đồng thời là mục đích cuộc sống của con người. Hoạt động văn hóa là một hoạt động sáng tạo hướng tới cái đúng, cái tốt, cái đẹp (chân, thiện, mỹ), được chi phối bởi quan niệm thẩm mỹ tiến bộ, mang lại giá trị cho con người. Các giá trị đó tất yếu phải vì con người, có tác dụng phát triển con người, thông qua hoạt động thực tiễn của con người tiếp tục lưu truyền, tích lũy từ thế hệ này sang thế hệ khác để thúc đẩy xã hội.
Văn hóa là cơ sở tạo nên đời sống xã hội, trong đời sống ấy bao gồm nhiều lĩnh vực: kinh tế, chính trị và văn hóa… Do đó, văn hóa không đứng ngoài mà ở trong kinh tế và chính trị, vừa là sản phẩm của kinh tế và chính trị, vừa tham gia phục vụ kinh tế và chính trị.
Ngày nay, phát triển bền vững là xu thế chung mà toàn nhân loại đang nỗ lực hướng tới, đó là sự phát triển về mọi mặt trong hiện tại mà vẫn đảm bảo sự phát triển trong tương lai. Phát triển bền vững đòi hỏi phải phát triển đồng thời về kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa…Phát triển bền vững đã trở thành đường lối, quan điểm của Đảng, chủ trương, chính sách của Nhà nước và được thể hiện rõ nét trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.
Để thực hiện mục tiêu phát triển bền vững trong bối cảnh đất nước ta đang đẩy nhanh công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) đã ban hành Nghị quyết về Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Mục tiêu tổng quát mà Nghị quyết đề ra là: Xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ công bằng, văn minh. Đồng thời, quan điểm của Đảng ta cũng chỉ rõ: Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực phát triển bền vững đất nước. Văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội. Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thống nhất trong đa dạng của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, với các đặc trưng dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Phát triển văn hóa vì sự hoàn thiện nhân cách con người và xây dựng con người để phát triển văn hóa. Trong xây dựng văn hóa, trọng tâm là chăm lo xây dựng con người có nhân cách, lối sống tốt đẹp, với các đặc tính cơ bản: yêu nước, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo. Xây dựng đồng bộ môi trường văn hóa, trong đó chú trọng vai trò của gia đình, cộng đồng. Phát triển hài hòa giữa kinh tế và văn hóa; cần chú ý đầy đủ đến yếu tố văn hóa và con người trong phát triển kinh tế. Xây dựng và phát triển văn hóa là sự nghiệp của toàn dân do Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân là chủ thể sáng tạo, đội ngũ trí thức giữ vai trò quan trọng.
Từ những mục tiêu, quan điểm nêu trên, để đưa Nghĩa Đàn phát triển bền vững, hướng tới mục tiêu phấn đấu đưa Nghĩa Đàn thoát khỏi tình trạng huyện nghèo, vươn lên thành một trung tâm phát triển mới của vùng miền núi Tây Bắc tỉnh Nghệ An, là trung tâm nông nghiệp công nghệ cao chúng ta cần đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị, đồng thời phải tiến hành mạnh mẽ hơn nữa sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa, con người trên địa bàn.
Quán triệt những nhiệm vụ của Nghị quyết Hội nghị lần thứ chín BCH TW Đảng khóa XI, nhiệm vụ và giải pháp để xây dựng, phát triển văn hóa và con người Nghĩa Đàn đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững cần tập trung vào các nội dung cốt lõi sau:
Một là, chăm lo xây dựng con người Nghĩa Đàn phát triển toàn diện. Để thực hiện nhiệm vụ này, chúng ta phải chăm lo bồi dưỡng tinh thần yêu nước, yêu quê hương, lòng tự hào dân tộc, tu dưỡng đạo đức, lối sống và nhân cách; bồi dưỡng, phát huy đức tính cần cù, sáng tạo, năng động thích nghi với cái mới, cái tiến bộ của con người Nghĩa Đàn. Tăng cường các hoạt động nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, ý thức tôn trọng pháp luật, hiểu biết, tự hào về truyền thống lịch sử, văn hóa của quê hương, dân tộc.
Các hoạt động văn hóa, giáo dục, khoa học phải hướng con người tới nhận thức và thực hành cái đúng - cái tốt - cái đẹp. Gắn xây dựng, rèn luyện đạo đức với thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Xây dựng và phát huy lối sống "Mỗi người vì mọi người, mọi người vì mỗi người". Đề cao trách nhiệm cá nhân đối với bản thân, gia đình và xã hội, sống có ý thức tự trọng, tự chủ; chống tư tưởng bảo thủ, trông chờ, ỷ lại trong một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân. Tăng cường các hoạt động giáo dục thể chất để nâng cao thể lực, tầm vóc gắn với giáo dục tri thức, đạo đức, kỹ năng sống. Đấu tranh phê phán, đẩy lùi cái ác, cái xấu, lạc hậu; chống các quan điểm, hành vi sai trái, tiêu cực ảnh hưởng đến văn hóa và con người.
Hai là, đẩy mạnh xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh với phương châm: mỗi địa phương, làng, xã, thôn, bản, cơ quan, đơn vị, tổ chức là một môi trường văn hóa lành mạnh để giáo dục, rèn luyện con người về nhân cách, lối sống. Chú trọng xây dựng văn hóa công sở, đạo đức công vụ. Gắn kết xây dựng môi trường văn hóa với bảo vệ môi trường sinh thái. Các hoạt động xã hội phải chú trọng nội dung giáo dục đạo đức con người, đạo đức công dân.
Quan tâm xây dựng gia đình văn hóa với mục tiêu gia đình thực sự là nơi sinh thành, nuôi dưỡng nhân cách văn hóa và giáo dục nếp sống cho mỗi con người, có đời sống kinh tế phát triển, có gia phong nền nếp. Mỗi trường học phải thực sự là trung tâm văn hóa giáo dục, rèn luyện con người về lý tưởng, phẩm chất, nhân cách, lối sống và giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.
Gắn các hoạt động văn hóa với phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh với chương trình xây dựng nông thôn mới. Chú trọng thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở; xây dựng nếp sống văn hóa tiến bộ, văn minh, nhất là trong việc cưới, việc tang. Tăng cường xây dựng, hoàn thiện đi đôi với nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hóa, trong đó chú trọng tăng cường hoạt động truyền thanh cơ sở, trung tâm học tập cộng đồng. Tạo điều kiện để nhân dân chủ động tổ chức các hoạt động văn hóa cộng đồng.
Tăng cường công tác quản lý nhà nước về tôn giáo, tín ngưỡng, đồng thời phát huy các giá trị, nhân tố tích cực trong văn hóa tôn giáo, tín ngưỡng; khuyến khích các hoạt động tôn giáo gắn bó với dân tộc, hướng thiện, nhân đạo, nhân văn, tiến bộ, "tốt đời, đẹp đạo". Đẩy mạnh các hoạt động "đền ơn đáp nghĩa", "uống nước nhớ nguồn", từ thiện nhân đạo trong xã hội.
Ba là, chú trọng xây dựng văn hóa trong chính trị và kinh tế. Chăm lo xây dựng văn hóa trong tổ chức Đảng, trong các cơ quan nhà nước và đoàn thể; coi đây là nhân tố quan trọng để xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Cần coi trọng việc xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức có phẩm chất đạo đức, tận tụy, hết lòng phục vụ nhân dân, tôn trọng, gắn bó mật thiết với nhân dân. Mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức phải rèn luyện và thực hành ý thức tôn trọng pháp luật, dân chủ đi đôi với kỷ cương, kỷ luật. Đấu tranh ngăn chặn và khắc phục sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống.
Thường xuyên quan tâm xây dựng văn hóa trong kinh tế. Phát triển kinh tế phải đi đôi với đảm bảo an sinh xã hội, bảo vệ môi trường sinh thái. Xây dựng văn hóa doanh nghiệp, văn hóa doanh nhân với ý thức tôn trọng pháp luật, giữ chữ tín, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với Nhà nước, bảo đảm lợi ích đối với người lao động, có trách nhiệm đối với sự phát triển cộng đồng.
Bốn là, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động văn hóa nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, khích lệ sáng tạo các giá trị văn hóa mới, tiếp thu tinh hoa văn hóa của các cộng đồng, địa phương, trong nước và thế giới làm phong phú đời sống văn hóa Nghĩa Đàn. Cần quan tâm đầu tư nguồn lực để bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử Hang Rú Ấm và Cây đa làng Trù. Xây dựng định hướng phát triển lễ hội Cây đa làng Trù thành lễ hội văn hóa các dân tộc huyện Nghĩa Đàn nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa các dân tộc huyện Nghĩa Đàn, tạo hoạt động văn hóa cộng đồng cho nhân dân trong huyện.
Với đặc điểm giao lưu về văn hóa của các dân tộc trên địa bàn, di sản văn hóa các dân tộc Thái, Thổ như: tiếng nói, chữ viết, trang phục, lễ tục...đang tiếp biến theo hướng nhạt dần bản sắc, do đó cần phải tăng cường các hoạt động bảo tồn, phục dựng.
Bên cạnh những nhiệm vụ trên, trong quá trình xây dựng và phát triển văn hóa, con người ở Nghĩa Đàn cần chú ý đến định hướng xây dựng thị trường văn hóa lành mạnh, chủ động trong hội nhập về văn hóa...
Để thực hiện các nhiệm vụ về xây dựng, phát triển văn hóa, con người đòi hỏi các cấp ủy, tổ chức đảng phải tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo; các cấp chính quyền không ngừng nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý trên lĩnh vực văn hóa; quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa và tăng cường nguồn lực để xây dựng, phát triển văn hóa theo tinh thần Nghị quyết TW9 khóa XI của Đảng. Các cấp, các ngành, đoàn thể trong huyện phải xây dựng kế hoạch, chương trình hành động để triển khai thực hiện các nội dung của Nghị quyết sát với tình hình, đặc điểm kinh tế - xã hội, văn hóa của địa phương và chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, ngành, đơn vị./.
Trần Quốc Khánh- Phó Bí thư Huyện ủy
