Khi mới bắt đầu triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) xây dựng nông thôn mới (NTM) từ cuối năm 2010, các ngành và các địa phương còn rất lúng túng trong nhận thức, cách làm và bước đi, nhưng đến nay các mặt hoạt động trong chỉ đạo, điều hành, triển khai chương trình đã đi vào ổn định và ngày càng có hiệu quả thiết thực; nhận thức về mục tiêu, ý nghĩa, nội dung và vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng NTM trong cán bộ, đảng viên và người dân đã được nâng lên rõ rệt. Hầu hết các hoạt động về kinh tế, văn hóa, xã hội của các xã đều gắn với mục tiêu xây dựng NTM. Nông thôn của huyện đã có những bước chuyển biến tích cực trên nhiều lĩnh vực, đời sống của người dân ngày càng được cải thiện.
Trong việc huy động các nguồn lực xây dựng NTM, các địa phương trong huyện đã có nhiều cách làm hay và sáng tạo mang lại hiệu quả thiết thực, đã huy động và quyên góp được hàng chục tỷ đồng và hàng ngàn ngày công cùng chung sức xây dựng NTM tại mỗi địa phương. Đặc biệt phong trào hiến đất, hiến cây, hiến công đã được mọi người dân hưởng ứng tích cực, có sức lan tỏa rộng khắp. Đến tháng 8/2014, đã duy tu sửa chữa được 73,44 km, làm mới được 171,291 km đường giao thông. Đã huy động nhân dân hiến 292.861 m2 , 4.575 m tường rào, chặt bỏ 56.215 cây gỗ tạp các loại để làm đường giao thông nông thôn. Đã xây mới, sửa chữa: 5,876 km kênh mương, nâng số kênh mương toàn huyện đã được kiên cố lên 549,5 km. Đã duy tu, sửa chữa được 46 hồ thủy lợi, 5 tràn xả lũ; xây mới 1 trạm bơm phục vụ cho việc tưới tiêu trong trồng trọt.
Quan tâm xây dựng các công trình phục vụ dân sinh và chỉnh trang nông thôn: Xây dựng mới trụ sở xã Nghĩa Minh, Nghĩa Lạc, Nghĩa Bình; Tu sửa, nâng cấp 5 trạm Y tế (Nghĩa Lâm, Nghĩa Phú, Nghĩa Thịnh, Nghĩa Bình), hiên nay đang xây dựng Trạm y tế Thị trấn Nghĩa Đàn, trạm Y tế xã Nghĩa Bình; Xây mới, tu sửa được 09 nhà văn hoá xóm (Nghĩa Bình, Nghĩa Long, Nghĩa Hội, Nghĩa Khánh, Nghĩa Lâm, Nghĩa An, Nghĩa Lộc). Quy hoạch và công bố quy hoạch 4 thị tứ của 4 xã Nghĩa Long, Nghĩa Hiếu, Nghĩa Khánh, Nghĩa Sơn. Nâng cấp, xây mới 02 chợ nông thôn tại xã Nghĩa Yên. Nghĩa Hưng. Chương trình xóa nhà tạm bợ: đã hỗ trợ xóa bỏ 172 nhà tạm cho người dân. Xây dựng, nâng cấp 8 công trình nước sạch; 7 bãi rác thải và nhiều cống rãnh thoát nước vệ sinh, hiện tại có 1 HTX thu gom rác thải khu vực nông thôn. Hình thành được một số tổ thu gom rác thải trong dân cư với sự tham gia của các tổ chức hội tại các xóm, nâng cao trách nhiệm của người dân trong việc vệ sinh môi trường.
Nghĩa Đàn tập trung xây dựng và thực hiện các Đề án, kế hoạch phát triển sản xuất nâng cao thu nhập cho người dân. Phong trào giúp nhau phát triển kinh tế, giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo bền vững và làm giàu chính đáng phát triển rộng khắp. Đến cuối năm 2013, tỷ lệ hộ nghèo bình quân của huyện còn 16,97% (trong đó có 5 xã tỷ lệ hộ nghèo dưới 5% đạt chuẩn NTM là Nghĩa Hiếu, Nghĩa Hồng, Nghĩa Phú, Nghĩa Tân, Nghĩa Sơn), giá trị sản xuất bình quân đầu người đạt 32,57 triệu đồng, tăng 20,33% so với năm 2012. Ngoài ra nhiều xã còn xây dựng các mô hình, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, hình thành các làng nghề. Đến nay, Làng nghề chổi đót Hòa Hội; Làng nghề ép mía, chế biến đường làng Găng, xã Nghĩa Hưng đã tạo dựng và được thị trường ưa chuộng. Có 45 mô hình, một số mô hình có hiệu quả đã và đang được nhân dân phát triển rộng như: Mô hình trồng cây bí xanh, ngô vụ Đông xuân, Mô hình trồng rau vụ đông (Nghĩa Hội, Nghĩa Trung..); mô hình chăn nuôi lợn (Nghĩa Lộc, Nghĩa Trung...), một số mô hình trồng nấm ở xã Nghĩa Minh, Nghĩa Bình, Nghĩa Hội. Ngoài các mô hình tập thể ở các xã Nghĩa Lâm, Nghĩa Long, Nghĩa Lộc, Nghĩa An còn có mô hình các hộ gia đình sản xuất kinh doanh gắn với xây dựng NTM có quy mô vừa và lớn, lợi nhuận cao...đang phát huy hiệu quả và được người dân hăng hái tham gia.
Đến nay, sau hơn 3 năm thực hiện Chương trình MTQG xây dựng NTM, theo Quy hoạch 5 xã hoàn thành 19/19 tiêu chí trong giai đoạn 2010 - 2015 thì xã Nghĩa Hiếu đạt 15/19, xã Nghĩa Long đạt 13/19, xã Nghĩa Hồng 10/19, xã Nghĩa Khánh 10/19 và xã Nghĩa Bình 7/19 tiêu chí. Tổng hợp toàn huyện, từ 15-18 tiêu chí có 1 xã đạt, 10 xã đạt 10-14 tiêu chí, 12 xã đạt 5-9 tiêu chí và 1 xã đạt dưới 5 tiêu chí (Nghĩa Lạc).
Sau 3 năm triển khai xây dựng nông thôn mới, các xã được lựa chọn về đích giai đoạn 2010-2015 đã thực sự phát huy nội lực, tranh thủ sự hỗ trợ của cấp trên để từng bước hoàn thành các tiêu chí theo kế hoạch. Đặc biệt, các xã đã tích cực vận động nhân dân tự nguyện hiến hàng nghìn mét vuông đất, đóng góp tiền bạc, vật chất để thực hiện xây dựng công trình phục vụ cộng đồng chung. Song song với xây dựng cơ sở hạ tầng thì việc phát triển sản xuất cũng được các xã quan tâm như tập trung dồn điền đổi thửa để đưa cơ giới hóa vào sản xuất; xây dựng nhiều mô hình sản xuất có hiệu quả để nâng cao thu nhập cho nông dân.
Trong thời gian tới, Nghĩa Đàn xác định sẽ tiếp tục tăng cường hơn trong việc lồng ghép các chương trình dự án gắn với xây dựng NTM, ưu tiên cho 5 xã điểm. Tuy nhiên, để hoàn thành xã nông thôn mới thì trong những năm tiếp theo các địa phương cần tập trung đầu tư vào phát triển cơ sở hạ tầng như: giao thông, trường học, cơ sở vật chất văn hóa, thủy lợi. Ưu tiên bố trí kế hoạch vốn đối với các tiêu chí có khả năng hoàn thành trước năm 2015; học tập kinh nghiệm ở một số địa phương trong và ngoài huyện có đặc điểm tương đồng, đã thực hiện chương trình có hiệu quả cao. Tiếp tục phát động phong trào làm GTNT. Đồng thời huy động nội lực của nhân dân và của các Công ty, doanh nghiệp tham gia xây dựng nông thôn mới, góp phần tích cực để xây dựng nông thôn Nghĩa Đàn phát triển bền vững, đáp ứng ngày càng tốt hơn cho đời sống nhân dân.
Lê Trung Tâm -
Trưởng Phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện
