Mỗi dân tộc trên đất nước Việt Nam đều có những phong tục riêng để đón Tết cổ truyền. Cách đón mừng năm mới của đồng bào Thái ở Nghĩa Đàn cũng rất riêng và độc đáo, ngoài những nghi lễ thờ cúng tổ tiên, ông bà tại các gia đình, người Thái nơi đây vẫn còn giữ được tục lệ sáng mồng 1 tết, từ người già cho đến trẻ nhỏ cùng về quây tụ tại nhà văn hóa làng để cùng nhau làm mâm cỗ cúng đầu xuân năm mới. Chúng tôi có mặt tại nhà văn hóa làng Men xã Nghĩa Thọ, huyện Nghĩa Đàn khi bà con nơi đây đang tất bật chuẩn bị mâm cỗ cúng năm mới tại nhà văn hóa làng. Mâm cỗ được chuẩn bị rất tươm tất ngoài các món truyền thống như gà, xôi, bánh chưng, mâm cỗ cúng của người Thái còn có các loại bánh ít, ho móc, chà lam. Theo quan niệm của đồng bào Thái việc làm mâm cỗ cúng đầu xuân năm mới tại làng vừa mang ý nghĩa tâm linh, vừa thể hiện sự sung túc, no đủ, đồng thời thể hiện lòng thành kính của con cháu các dòng họ trong làng nhớ về cội nguồn, tổ tiên, cầu mong được phù hộ sức khỏe dồi dào, sống lâu muôn tuổi, con trâu, còn bò lớn nhanh như thổi.
Bà con quay quẩn gói các loại bánh truyền thống của đồng bào mình
Để làm mâm cỗ cúng tại làng đầu xuân năm mới rất được coi trọng, các món gà và cá yêu cầu người làm phải là người đàn ông có uy tín trong làng; với các món xôi, bánh do chị em phụ nữ phụ trách. Đây không chỉ đơn thuần là món ăn truyền thống của đồng bào nơi đây mà còn thể hiện sự khéo tay, chăm chỉ, chu đáo của phụ nữ dân tộc Thái. Ông Lô Hồng Linh – Người cao tuổi làng Men, xã Nghĩa Thọ, Nghĩa Đàn cho chúng tôi biết: “Người Thái đón tết cũng giống như các dân tộc khác, cái đặc biệt của dân tộc Thái là luôn giữ truyền thống của người Thái, những phong tục tập quán của ông bà cha mẹ truyền lại và không bỏ một phần nào của phong tục và bên cạnh đó phát huy các nét đẹp vốn có từ trước đến nay, vì vậy con cháu luôn giữ gìn bản sắc, lòng tín ngưỡng con cháu đối với ông bà”.
Hông xôi của người Thái cũng mang nhiều nét đặc sắc
Tết đến xuân về là dịp để khắp làng trên bản dưới, bà con cùng quây quần bên nhau nhìn lại những thành quả của một năm lao động sản xuất và tham gia các hoạt động văn vóa văn nghệ nhảy sạp, khắc luống, múa hát cồng chiêng và cùng thưởng thức món ngon truyền thống, mời nhau những chén rượu nồng, chúc cho mọi người khỏe mạnh, bản làng, gia đình được thịnh vượng, an khang. Bà Vi Thị Thực, người dân làng Men, xã Nghĩa Thọ, Nghĩa Đàn vui mừng nói: “Cảm ơn Đảng và Nhà nước đã quan tâm đến đồng bào dân tộc Thái. Chúng tôi rất phấn khởi khi khôi phục được bản sắc dân tộc khi tết đến xuân về chúng tôi lại được thưởng thức văn hóa của người Thái”.
Thầy mo làm lễ cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu
Niềm vui của bà con người Thái ở làng Men, xã Nghĩa Thọ như được nhân lên, khi tết đến xuân về cũng là lúc nhà văn hóa làng được hoàn thành và đưa vào sử dụng. Đây không chỉ là nơi để tổ chức các buổi hội họp phổ biến các chủ trương chính sách của Đảng và nhà nước mà còn là địa điểm sinh hoạt giải trí tinh thần sau một ngày làm việc vất vả đang được người Thái nơi đây gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc. Tết của người Thái ở Nghĩa Đàn tổ chức nhiều hoạt động văn hóa văn nghệ bắt đầu diễn ra từ ngày mồng 1 Tết cho tới mồng 10. Các trò chơi rất náo nhiệt như đi cà kheo, khắc luống, đánh trống, cồng chiêng và hát múa lăm vông…. Chị Lê Thị Quyên – Cán bộ văn hóa xã Nghĩa Lợi, huyện Nghĩa Đàn cho biết thêm: “Sau khi thực hiện xong nghi lễ ở gia đình, tổ tiên thì tất cả bà con sẽ về tại hội quán của xóm và tại đây cũng thực hiện một mâm cúng ở làng để cầu mong một năm mới an vui, mạnh khỏe, nhân dân đoàn kết. Và đây là một nét độc đáo và cái riêng của đồng bào dân tộc Thái ở đây, cho nên Đảng ủy, chính quyền đang thực hiện gìn giữ và lưu giữ những nét đẹp của dân tộc Thái tại địa phương”.
Bà con vui mừng nhảy sạp
Phong tục đón tết của các dân tộc dù khác nhau ở tục lệ nhưng lại đều gặp nhau ở tinh thần nhân văn, ở khát vọng ấm no, hạnh phúc và thịnh vượng./.
Thu Hiền - Minh Thái ( Đài Nghĩa Đàn )
