Sau một năm lao động vất vả, khi những cánh đào, cánh mai bung nở là lúc đồng bào thổ ở Nghĩa Đàn chuẩn bị soạn sửa đón tết. Tết Nguyên Đàn của đồng bào dân tộc thổ là dịp để con cháu trong gia đình quây quần bên nhau, bà con, chòm xóm thăm hỏi, chúc phúc nhau…Năm nay đồng bào thổ lại đón một cái tết ấm cúng, đơn giản nhưng giàu bản sắc và giữ những nét độc đáo của dân tộc mình.
Sau ngày 23 tháng chạp, đồng bào dân tộc Thổ ở Nghĩa Đàn tạm thời ngừng các công việc đồng áng, dọn dẹp nhà cửa, mâm cỗ chuẩn bị đón tết. Những ngày này gia đình ông Võ Nguyên Chất, Làng Trống, Nghĩa Thọ nhộn nhịp hơn khi con cháu tề tựu về sớm để cùng gói bánh. Bên cạnh các loại bánh truyền thống như bánh chưng, bánh tét thì dân tộc Thổ còn có một số loại bánh đặc trưng khác, đó là bánh ú, bánh vọt. Vào những ngày Tết, các loại bánh này còn là những món quà để cho các cháu nhỏ và chủ nhà chúc Tết và mừng tuổi khi trẻ đến chơi nhà. Không phải là sơn hào hải vị, nhưng từ trong tâm thức sâu xa, khách sẽ cảm nhận hết được giá trị chân tình của chủ nhà qua những chiếc bánh dân dã này. Ông Võ Nguyên Chất cho biết: gói bánh, nấu bánh tết là dịp để cả gia đình quây quần, kể cho nhau những việc làm và chưa làm được trong năm, khuyên răng con cháu sang năm mới cố gắng hơn. Đặc biệt với chúng tôi dù anh em có hiềm khích, cha con, mẹ con có dận nhau thì tết là để mọi người cùng bỏ qua cho nhau để sang năm mới vui vẻ hơn. Người Thổ ở đây cúng bánh chưng, bánh tét còn bánh ú, bánh vọt để làm quà cho trẻ con. Vì vậy trong ngày tết không nhà nào là không có những loại bánh này.
Trong gia đình người Thổ ai cũng biết gói bánh vọt, bánh ú - hai thứ bánh làm quà cho trẻ con trong dịp tết
Ông Chất cũng chia sẻ trong gia đình ai cũng được học cách gói bánh chưng, bánh tét, bánh ú, bánh vọt để ngày tết cùng quay quần gói bánh.
Ông Lê Kinh Tề, một người uy tín của làng chia sẻ: người Thổ chúng tôi quan niệm tết gói bánh càng nhiều thì làm ăn càng phát đạt. Vì vậy các gia đình thường chuẩn bị nhiều nếp, nhân, thịt để làm. Các nguyên liệu gói bánh chủ yếu người dân tự làm ra.
Nấu bánh là dịp để cả nhà cùng nhau ôn lại những việc đã làm được và chưa làm được trong năm cũ
Điểm nổi bật trong ngôi nhà của đồng bào những ngày Tết, đó là bàn thờ cúng tổ tiên được trang hoàng và được đặt trang trọng ở trung tâm nhà, thẳng với cửa ra vào. Công việc lau dọn bàn thờ, soạn lễ thắp hương bàn thờ tổ tiên chủ yếu là đàn ông trong nhà làm.
Mâm cúng cũng không thể thiếu món xôi gà
Vào đêm 30, các gia đình làm một mâm cơm cúng tổ tiên và đón giao thừa. Sau khi mâm cỗ được chuẩn bị xong, từng gia đình mời thầy mo đến làm lễ cúng. Tất cả đều thể hiện mong ước của con cháu, hy vọng ông bà, tổ tiên sẽ phù hộ cho gia đình sang năm mới mạnh khỏe, may mắn…
Tết đến là dịp để các thành viên trong gia đình thể hiện lòng thành kính với tổ tiên
Trong đồng bào Thổ tình thân, tình đoàn kết trong làng rất được coi trọng. Đêm 30 bà con tập trung ở nhà văn hóa của làng cùng đánh chiêng đánh trống, múa hát chuẩn bị đón giao thừa với mong muốn một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, tất cả mọi gia đình trong bản đều được ấm no, hạnh phúc.
Đinh Thùy – Minh Thái ( Đài Nghĩa Đàn )
